Τράπεζα της Ελλάδος - 28. Η σύγκλιση για ένταξη στην ΟΝΕ

Κατά την πενταετία 1997-2001 οι προσπάθειες για σύγκλιση και επίτευξη των προϋποθέσεων για πλήρη ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ εντάθηκαν. Ο πληθωρισμός μπήκε σιγά-σιγά υπο έλεγχο και τα δημοσιονομικά ελλείμματα άρχισαν να κάμπτονται. Όμως, τα προβλήματα με το εξωτερικό ισοζύγιο και με την σταθερά αυξανόμενη ανεργία δεν έλεγαν με τίποτε να λυθούν. Ο Παπαδήμος επιμένει ότι "η διαρθρωτική προσαρμογή της οικονομίας ήταν βραδεία και ανεπαρκής, ενώ η εξέλιξη του κόστους εργασίας, ιδιαίτερα η πολιτική αμοιβών στο δημόσιο τομέα, εμπόδισε την ταχύτερη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, επηρέασε δυσμενώς τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της χώρας και δεν συνέβαλε σε αύξηση της απασχόλησης". Τ' είχες Γιάννη - ο,τ' είχα πάντα. Για τον διοικητή της ΤτΕ, το πλέον ακανθώδες πρόβλημα της οικονομίας είναι οι αμοιβές των εργαζομένων και "ιδιαίτερα" των δημοσίων υπαλλήλων.

Πρωτοχρονιά 1999: Το γιορτινό Παρίσι υποδέχεται το ευρώ

Το 1997 ψηφίζεται ο Ν.2548, ο οποίος στρώνει τον δρόμο για την ριζική αλλαγή της ΤτΕ, προκειμένου η τράπεζα να ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών, αυτό που σήμερα λέμε Ευρωσύστημα. Σημειωτέον ότι η ΤτΕ θα συμμετείχε στο ΕΣΚΤ από τον Ιούνιο του 1998, άσχετα από το πότε θα εντασσόταν η χώρα στην ΟΝΕ. Σύμφωνα με τον νόμο, πρωταρχικός σκοπός της τράπεζας είναι η διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών και, δευτερευόντως, η στήριξη της γενικής οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης αλλά μόνον εφ' όσον αυτή η στήριξη δεν αντιβαίνει προς τον πρωταρχικό σκοπό. Επίσης, συστήνεται από την τράπεζα Συμβούλιο Νομισματικής Πολιτικής, το οποίο αποφασίζει για την χάραξη νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής. Με απλά λόγια, δηλαδή, η ΤτΕ ανεξαρτητοποιείται περαιτέρω από το ελληνικό κράτος αλλά ταυτόχρονα αποκτά μεγαλύτερη εξουσία ελέγχου και χάραξης της κρατικής πολιτικής.

Την άνοιξη του 1997 ξέσπασε η κρίση στα χρηματιστήρια της Άπω Ανατολής ("Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού - 42. Οι ασιατικές τίγρεις αρρωσταίνουν"), γεγονός που άσκησε πιέσεις στην δραχμή, οι οποίες κράτησαν σχεδόν έναν χρόνο. Έτσι, η δραχμή εντάχθηκε στον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΜΣΙ) στις 16/3/1998 με ισοτιμία 357/ECU, υποτιμημένη κατά 12,3% σε σχέση με την προγενέστερη τιμή των 313,05 δρχ ανά ECU. Η ένταξη αυτή εκτιμήθηκε ως πολύ θετική για την συνολική προσπάθεια προς ένταξη στην ΟΝΕ, κυρίως επειδή έτσι άνοιγε ο δρόμος για πλήρη τιθάσσευση του πληθωρισμού σε επίπεδα κάτω του 2%.

Η ΤτΕ έδειχνε ενθουσιασμένη από τις εξελίξεις. Στην έκθεσή του για το 1998, ο Παπαδήμος δηλώνει ευχαριστημένος αλλά παρατηρεί ότι "η ικανοποίηση, το 1999, των προϋποθέσεων για την υιοθέτηση του ευρώ είναι εφικτή και πολύ πιθανή αλλά δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη". Οι επιφυλάξεις του διοικητού είναι γνωστές και αφορούν την συμπεριφορά των κοινωνικών εταίρων και τις αυξήσεις των μισθών. "Η συμβολή των εργαζομένων, πέρυσι και εφέτος, στην προσπάθεια σταθεροποίησης των τιμών είναι σημαντική και δεδομένη", σημειώνει ο διοικητής στην έκθεσή του. Προσοχή στο "δεδομένη".

Το 1999 χαρακτηρίστηκε από την εισαγωγή του ευρώ σε ένδεκα ευρωπαϊκές χώρες (*) και την δημιουργία της πολυπόθητης νομισματικής ένωσης, στην αρχική φάση της οποίας δεν συμμετείχε η Ελλάδα. Η δραχμή μπήκε στον νέο ΜΣΙ ελαφρά υπερτιμημένη (353,109), προκειμένου να γίνει πιο εύκολη η μείωση του πληθωρισμού. Για τον ίδιο λόγο, τον Ιανουάριο του 2000 ανατιμήθηκε κατά 3,5% ακόμη, οριστικοποιώντας την σύνδεσή της με το ευρώ στην ισοτιμία των 340,75 δραχμών. Με τούτα και μ' εκείνα, ο πληθωρισμός έπεσε τελικά κάτω από το 2% και η χώρα έπιασε το όριο για ένταξη στο ευρώ.

Τι γινόταν, όμως, με το θέμα του ελλείμματος; Στην έκθεσή του για το 1999, ο Παπαδήμος υποστηρίζει ότι έχει επιτευχθεί τόσο εντυπωσιακή δημοσιονομική προσαρμογή ώστε το έλλειμμα να βρίσκεται στο 1,6% του ΑΕΠ, από 16% το 1990 και 9% το 1996(!). Ακούγεται απίστευτο αλλά ο διοικητής είναι κατηγορηματικός. Παρατηρεί δε ότι "οι τάσεις των δημοσιονομικών μεγεθών και η διεξοδικότερη ανάλυσή τους υποδηλώνουν ότι η προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης θα πρέπει μελλοντικά να βασιστεί περισσότερο στη συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών παρά στην αύξηση των εσόδων, ιδίως αν ληφθεί υπόψη η σκοπιμότητα μιας φορολογικής μεταρρύθμισης για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και της απασχόλησης στο νέο περιβάλλον φορολογικού ανταγωνισμού και φορολογικής προσέγγισης που διαμορφώνεται σταδιακά στην Ευρωπαϊκή Ένωση". Με απλά λόγια, δηλαδή, ο διοικητής λέει ότι καλά τα πήγαμε και, αν θέλουμε να συνεχίσουμε έτσι, πρέπει να επιμείνουμε στην μείωση των δαπανών (ενν. για μισθούς, κοινωνικές παροχές κλπ) και στην μείωση της φορολόγησης των επιχειρήσεων.

Το Απρίλιο του 2001, ο περιχαρής Παπαδήμος σημειώνει στην έκθεσή του: "Η ονομαστική σύγκλιση έως το 2000 και η ένταξη της Ελλάδος στην ΟΝΕ ήταν ένας στόχος ο οποίος εθεωρείτο ιδιαίτερα φιλόδοξος, αν όχι ανέφικτος, ακόμη και πριν από μερικά χρόνια. Το δύσκολο αυτό εγχείρημα ολοκληρώθηκε με επιτυχία, επειδή εφαρμόστηκε η κατάλληλη πολιτική, καταβλήθηκαν οι αναγκαίες προσπάθειες από τους κοινωνικούς εταίρους και υπήρχε ευρεία κοινωνική αποδοχή".

Η πρώτη φάση της ΟΝΕ. Με σκούρο μπλε οι 11 χώρες που εντάχθηκαν την 1/1/1999. Η Ελλάδα εντάχθηκε το 2001.

Όλα καλά, λοιπόν. Όμως σε όλα τούτα υπάρχουν μερικά σημεία που θέλουν περαιτέρω εξηγήσεις. Για παράδειγμα, αυτά τα γενικόλογα "κατάλληλη πολιτική" και "κοινωνική αποδοχή" δεν εξηγούν πώς επιτεύχθηκε η κατακόρυφη μείωση του ελλείμματος. Επίσης, δεν γίνεται καμμιά αναφορά και δεν δίνεται καμμιά εξήγηση για το τι έγινε με το δημόσιο χρέος, το οποίο πρέπει να έπεσε κάτω από το όριο σύγκλισης που είχε οριστεί στο 60% του ΑΕΠ. Πώς επιτεύχθηκε αυτή η μείωση, όταν πέντε χρόνια πρωτύτερα το χρέος βρισκόταν κοντά στο 120% του ΑΕΠ και είχε τάσεις ανόδου; Στο επόμενο σημείωμα θα προσπαθήσουμε να δώσουμε κάποιες απαντήσεις, έστω κι αν χρειαστεί να κινηθούμε στα όρια της συνωμοσιολογίας.

--------------------------------------------------
(*) Το ευρώ εκδόθηκε και τέθηκε σε κυκλοφορία ως νόμισμα την 1/1/2002 σε όλες τις χώρες που είχαν ενταχθεί σ' αυτό. Μέχρι τότε οι συναλλαγές γίνονταν μεν σε ευρώ αλλά σε επίπεδο απλών ισοτιμιών.

1 Μαρτίου 2016

ΠΗΓΗ

Τράπεζα της Ελλάδος - 25. Η διετία Χριστοδούλου και ο δρόμος προς την ΟΝΕ

Τράπεζα της Ελλάδος - 26. Η περίοδος Μπούτου και η Β' φάση της ΟΝΕ

Τράπεζα της Ελλάδος - 27. Προαναγγελίες μνημονίων

ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΜΑΜΟΥΘ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΟ ΣΧΙΣΤΟ : 3.000 ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ 1 ΔΙΣ ΕΥΡΩ

ΟΝΟΜΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ , ΕΤΣΙ ΞΕΠΟΥΛΗΣΑΝ ΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΜΑΣ